Empatía

A empatía é a capacidade de poñernos no lugar do outro, de entenderlle e chegar a saber como sente e mesmo saber o que pode estar a pensar. É unha capacidade por tanto fundamental para relacionarnos cos demais.

Definimos unha persoa  empática como aquela que ten a capacidade de poder comprender aos demais e poñerse no lugar doutros é algo fundamental para o desenvolvemento da persoa.

Por que é importante a empatía?

• Axúdanos a comprendernos mellor a nós mesmos.
• Favorece o desenvolvemento e a adaptación emocional, xa que aprendemos a non centrar en nós mesmos aquilo que ocorre ao noso ao redor. Por exemplo #ante un enfado dunha persoa connosco, podemos saír de nós mesmos e ir máis aló comprendendo ao outro.
• As persoas  empáticas, por tanto relaciónanse mellor cos demais. Estas relacións son máis ricas, os vínculos máis estreitos, a comunicación máis efectiva.
• Contribúe a desenvolver a  sociabilidad, e por tanto é un elemento fundamental das habilidades sociais.
• É un compoñente fundamental da Intelixencia Emocional.
• Permítenos actuar considerando aos demais.
• A empatía é esencial para ser persoas populares e queridas. Se o outro sente que é comprendido e que non é xulgado, confiará nesa persoa e sentirase seguro na súa compañía.
• Ao contribuír a todo isto, a empatía por tanto vai fortalecer a autoestima da persoa, a súa seguridade e equilibrio.
• É fundamental desenvolver a empatía nos nenos e nenas, xa que se son  empáticos, son menos agresivos, máis comunicativos, son capaces de expresar mellor os seus sentimentos e crecen seguros e fortalecendo a súa autoestima.

Fai clic na imaxe

Como desenvolver a empatía en nenos?

Como seres humanos, nacemos coa capacidade de ser empáticos, pero esta capacidade vaise desenvolvendo ao longo da vida a medida que adquirimos determinadas habilidades.

Estas habilidades apréndense na relación cos demais. É por iso que os adultos e persoas próximas aos nenos e nenas son fundamentais para este desenvolvemento, xa que serán as primeiras relacións e vínculos que estableza o pequeno.

No primeiro ano de vida, os bebés relaciónanse cos demais de forma sobre todo  instintiva, por necesidade. Pero non son capaces de distinguir a súa propia identidade (non se recoñecen como persoas), nin tampouco a identidade dos demais (non os recoñecen como persoas diferentes)

En torno ao ano, van adquirindo conciencia da súa propia persoa e empezan a distinguir aos demais como realidades distintas da súa.

Máis ou menos entre os dous e os tres anos, teñen a capacidade de comprender que os demais teñen os seus propios sentimentos, que son diferentes dos dun mesmo. Entran nun proceso no que aos poucos van entendendo como senten e como actúan os demais.

Ao redor dos 6 anos, dan un paso máis e chegan a comprender que as demais persoas teñen unha historia propia. Isto é moi importante porque poden entender que un enfado dun momento, pode vir por un mal día.

A partir desta idade, aos poucos van comprendendo como son os demais e como senten, nun  proceso continuo de interacción, imitación e observación dos outros.

Aos 10 anos xa poden entender perfectamente aos demais e poñerse no lugar dos outros. Aínda que aínda así, seguirán dando máis importancia aos seus propios sentimentos e pensamentos. A comprensión do outro é sobre todo emocional, entenden como senten os demais, pero aínda lles custará comprender o que pode estar a pensar a outra persoa, cal é o seu estado interno.

Nos anos próximos á adolescencia ao redor dos 14 anos, serán capaces de poñerse no lugar do outro e de comprender o que sente a outra persoa e o que pode estar a pensar. Nestes momentos é importante prestar atención á autoestima dos adolescentes, e fortalecela. É moi probable que se a autoestima non é adecuada ao tratar de interpretar o que pensan os demais, interprétense pensamentos negativos contra a propia persoa.

Actividades para fomentar a empatía infantil

INFANTIL (3-6 ANOS)

Pintar caras que expresen emocións de alegría, tristeza, enfado, medo, etc. A actividade consiste en proporcionar ás pequenos fichas con caras en branco e con eles faremos unha cara alegre, unha triste, con medo, con sorpresa, enfadada, etc. A continuación pensaremos con eles situacións nas que as persoas sintamos cada tipo de emoción.

Utiliza caretas con diferentes expresións emocionais, unha con cara riseira, outra triste, enfadada, sorprendida, etc. Os nenos e nenas poñeranse as caretas e representarán a emoción que mostra a cara, tamén podemos pedirlles que expliquen porque senten así eles e os demais.

Utiliza contos e debuxos animados. Explícalles e dialoga con eles sobre as diferentes emocións dos personaxes e sobre a súa maneira de expresalas. Pregúntalles Como crees que sente? Por que sente así? que crees que pode estar a pensar?

Xoga con eles a adiviñar que pensen e senten os outros. Para isto podemos empregar múltiples situacións. Se hai un bebé en casa, xogaremos a adiviñar que lle pode estar a pasar, cunha mascota podemos facer o mesmo, e mesmo cun boneco. Tamén podemos aproveitar calquera situación que observemos na rúa ou que vivan eles no cole.

Fai clic na imaxe

EDUCACIÓN PRIMARIA (6 -12 ANOS)

Utiliza caretas con diferentes expresións emocionais, unha con cara riseira, outra triste, enfadada, sorprendida, etc. Os nenos e nenas poñeranse as caretas e representarán a emoción que mostra a cara, tamén podemos pedirlles que expliquen porque senten así.

Xoga con eles a intercambiar os papeis. Eles han de facer de pai, nai, profesor, profesora, irmán ou irmá etc., e outros farán deles. Aprenderán así a ver os diferentes puntos de vista e analizar a situación desde unha perspectiva máis global e menos  egocéntrica.

Actividades de comunicación. Realiza diálogos e debates cos demais onde lles ensinaremos a escoitar e a respectar a quenda de palabra.

Utiliza contos e debuxos animados ou series e películas. Explícalles e dialoga con eles sobre as diferentes emocións dos personaxes e sobre a súa maneira de expresalas. Pregúntalles Como crees que sente? Por que sente así? que crees que pode estar a pensar?

Reflexiona con eles sobre diferentes acontecementos ou situacións. Se se ha enfado cun dos seus  amiguitos, escoitarémoslle pero tamén lle axudaremos a poñerse no lugar do outro, podemos preguntarlle e como crees que sente el ou ela, que estará a pensar.

Como sentirías ti, se …? Trátase de comentar diferentes situacións, por exemplo o neno ou nena comenta “que feo é….” dirémoslle entón, como sentirías ti? que farías? que crees que pode sentir e pensar esa persoa…?